Podczas 12 lat pracy w zawodzie, rozmawiając z pacjentami, spotykam się z wieloma pytaniami dotyczącymi zabiegu higienizacji. Często zdarza się, że dorośli już pacjenci nigdy nie mieli przeprowadzonego profesjonalnego zabiegu higienizacji i przed pierwszą wizytą obawiają się jej przebiegu. Kierując się doświadczeniem, stworzyłam listę najczęściej zadawanych pytań i zagadnień pojawiających się w gabinecie higieny, na które postanowiłam odpowiedzieć. Dlaczego należy wykonywać okresową higienizację? Zabieg higienizacji polega na usunięciu z powierzchni zębów i przestrzeni miedzyzębowych resztek pokarmowych, płytki nazębnej, kamienia i osadów. Zaleganie płytki bakteryjnej powoduje zapalnie dziąseł (są one obrzmiałe, krwawiące, bolesne i zaczerwienione), które jest procesem odwracalnym. Natomiast dłuższe zaleganie kamienia, szczególnie poddziąsłowego, doprowadza do rozwinięcia się zapalenia przyzębia, które obecnie znajduje się na 6 miejscu chorób cywilizacyjnych¹. Regularne oczyszczenie zębów w gabinecie pomoże zmniejszyć ryzyko powstawania wyżej wymienionych schorzeń. Zabiegowi higienizacyjnemu mogą być poddawani wszyscy pacjenci, nawet ci, którzy posiadają stałe uzupełnienia protetyczne w postaci mostów, koron, prac na implantach, pacjenci ortodontyczni, dzieci oraz kobiety w ciąży. Regularne higienizacje, jak i wizyty kontrolne w gabinecie co 6 miesięcy są również jedną ze składowych podtrzymujących gwarancję jaką gabinet udzielna na wykonane prace (na przykład protetyczne). Zabieg higienizacyjny powinno się wykonywać również przed badaniem jamy ustnej (przeglądem), czyste zęby łatwiej zbadać. Widoczne są wtedy wszelkie defekty na powierzchni szkliwa, widać nawet najmniejszą próchnicę (szczególnie na powierzchniach stycznych). Polecany artykuł: Higienizacja jamy ustnej – zalecenia, przeciwskazania, przebieg wizyty Czy zabieg higienizacji jest bolesny? Sam zabieg higienizacji przy prawidłowym szkliwie, braku stanu zapalnego czy dużej nadwrażliwości jest zabiegiem bezbolesnym. Istnieją żele znieczulające, którymi można posmarować dziąsło, aby było mniej tkliwe. W przypadku nadwrażliwości, zaawansowanej choroby przyzębia możliwe jest wykonanie znieczulenia (nawet całej jamy ustnej). Wiąże się to z lekkim dyskomfortem w postaci odrętwienia nawet do około 2 godzin po zabiegu. Pomocne jest użycie do zabiegu piaskowania cieplejszej wody, która zmniejsza nadwrażliwość zębów, w wyniku czego zabieg higienizacji jest bardziej komfortowy. Po zabiegu mam zaplanowane spotkanie. Chciałbym zrezygnować z zabiegu piaskowania, ponieważ obawiam się, że po nim piasek będzie znajdował się wszędzie – na twarzy i ubraniu. Podczas piaskowania rzeczywiście występuje aerozol, który osadza się w całym gabinecie. Jednak piaskarki nowego typu mają możliwość regulacji zarówno ciśnienia wody, jak i piasku. Dlatego pylenie podczas piaskowania jest znacznie mniejsze. Nie występuje właściwie wcale podczas wykorzystania do zabiegu wspomnianego wcześniej delikatnego proszku na bazie erytrytolu (należy do grupy curkoli, bezpieczny dla cukrzyków). Jeżeli faktycznie występuje podejrzenie zabrudzenia twarzy pacjenta, istnieje możliwość zastosowania specjalnej osłony na twarz oraz odzież. Zastosowanie osłony na twarz i odzież zabezpiecza pacjenta przez zabrudzeniem w takcie piaskowania. | Zdj. Paulina Mintzberg-Wachowicz Czy instruktaż higieny jest mi potrzebny? Przecież wiem, jak się myje zęby… Indywidualny instruktaż higieny w jamie ustnej zdecydowanie ułatwia domową higienizację pacjenta. Z reguły bywa tak, że po instruktażu przedstawionym na modelu, pacjent w domu wyszczotkuje zęby tak, jak zapamiętał i wydaje mu się, że jest to metoda właściwa. Podczas instruktażu praktycznego, pacjent ma możliwość wzięcia szczotki do ręki i zaprezentowania techniki mycia, którą higienistka lub lekarz mogą na bieżąco korygować. Możliwość zobaczenia jak ustawia się szczotkę (manualną, soniczną czy elektryczną) na swoich zębach daje gwarancję dobrej higieny domowej. Oczywiście, o ile pacjent będzie w 100% stosował się do zaleceń w domu. Instruktaż w jamie ustnej ważny jest także z punktu widzenia przestrzeni miedzyzębowych, które oczyszczamy tylko za pomocą nitki czy szczotki miedzyzębowej. Oczyszczanie przestrzeni jest trudne i wymaga dużej delikatności i precyzji ze strony pacjenta, dlatego instruktaż nitkowania na modelu z reguły nie jest wystarczający. Dlaczego zabieg higienizacji musi być wykonywany w pozycji leżącej? Jest to przede wszystkim pozycja ergonomiczna. Umożliwia osobie wykonującej zabieg wizualny dostęp do pola widzenia, co z kolei ułatwia precyzyjne wykonanie zabiegu. Pozycja leżąca jest bardziej komfortowa dla pacjenta, zmniejsza ryzyko omdlenia i zachłyśnięcia. Po higienizacji odczuwam dużą nadwrażliwość. W momencie, gdy pacjent zjawia się na wizycie higienizacyjnej i przed zabiegiem informuje, że odczuwa nadwrażliwość zębów po zabiegach, jest to sygnał, że zabieg powinien zostać przeprowadzony bardzo delikatnie. Przed, jak i po zabiegu można pacjentowi zaaplikować na zęby pastę na nadwrażliwość oraz zalecić jej stosowanie przez 10 dni po zabiegu. W przypadku, gdy pacjent nie ma zaplanowanego leczenia stomatologicznego, zaaplikowany zostaje fluor lub jego zamiennik. Ważna podczas zabiegu jest dokładna obserwacja wyglądu szkliwa na zębach, która może umożliwić zidentyfikowanie przyczyny nadwrażliwości, a w przypadku konieczności, zalecenie kontrolnej wizyty u stomatologa. Polecany artykuł: Jak przebiega planowanie leczenia stomatologicznego? Po ostatniej higienizacji odsłoniły mi się dziąsła. Nie ma możliwości, żeby skaling lub piaskowanie spowodowały odsłonięcie dziąseł. Większe prawdopodobieństwo odsłonięcia dziąseł występuje podczas nieprawidłowego szczotkowania, nitkowania zębów, stosowania pasty o wysokim współczynniku ścieralności lub w przypadku nieprawidłowości zgryzowych (wad zgryzu). Obawiam się, że po usunięciu kamienia wszystkie zęby mi wypadną. Jeżeli w rzeczywistości tak się stanie, oznacza to, że pacjent ma zaawansowaną chorobę przyzębia, nie ma już kości, która utrzymywałaby zęby w należytym miejscu, trzymał je tylko duży naddziąsłowy i poddziąsłowy kamień. Personel wykonujący zabiegi higienizacyjne jest w stanie określić na podstawie badania jamy ustnej oraz RTG w jakiej kondycji jest przyzębie pacjenta i w razie konieczności poinformować pacjenta, że po zabiegu higienizacji część zębów może być rozchwianych, a nawet może dojść do ich utraty. Sytuacje, w których dochodzi do utraty zębów podczas zabiegu higienizacji zdarzają się stosunkowo rzadko. Zabiegi higienizacyjne u takich pacjentów zawsze poprzedza badanie stomatologiczne, które określa poziom kamienia nazębnego oraz stan kości i tkanek otaczających ząb. Materiały źródłowe: 1 Nowak Maciej, „Wpływ zdrowia jamy ustnej na kondycję całego organizmu”, Niezbędnik Stomatologiczny, 18-19, 1/2019. Zdjęcia: Paulina Mintzberg-Wachowicz, Freepik